Bọ trĩ là một trong những loại sâu hại phổ biến nhất trên lúa, nếu không được kiểm soát tốt có thể gây ra mất mùa nặng nề. Bọ trĩ phát sinh và phát triển nhanh chóng, nếu không được kiểm tra thường xuyên.
Đặc điểm sinh thái
- Bọ trĩ non sau khi nở ra, thường sống tập trung nhiều con một chỗ trong lá non và gây hại. Khi lá non xòe ra hoàn toàn, thì bọ non chuyển vào đầu chóp lá nõn bị cuốn. Bọ trĩ non đẫy sức dài khoảng 1mm, màu vàng nhạt, hình dạng giống bọ trưởng thành nhưng không có cánh.
- Bọ trĩ trưởng thành con cái có thân dài 1,5-1,8 mm, màu nâu đỏ hoặc màu đen, khi bị khua động, thì nhanh nhẹn nhảy đi chỗ khác lẩn trốn hoặc rơi xuống đất.
- Bọ trưởng thành, thường bò và cong bụng ở trên mặt lá, hoặc trong các lá cuốn. Bọ trưởng thành ưa hoạt động phá hoại vào những ngày trời râm mát, hoặc ban đêm, khi trời nắng thường ẩn náu trong các lá nõn hoặc lá non (cuộn lại).
- Bọ trĩ có thể gây hại từ giai đoạn mạ đến đẻ nhánh, làm đòng và ở cả hai vụ lúa. Khi lá lúa còn non, bọ trĩ hút nhựa, để lại những điểm trắng nhỏ, làm cho chót lá khô vàng cuốn quăn lại và dần dần khô cả lá làm cho cây sinh trưởng còi cọc khô héo, hoa bị hại không thụ phấn được tạo hạt lép, năng suất giảm.
Điều kiện bọ trĩ phát triển mạnh
- Khi nhiệt độ từ 15-25 độ C mật độ bọ trĩ tăng dần
- Khi nhiệt độ tăng từ 25-27 độ C trở nên thì mật độ bọ trĩ giảm xuống
- Ruộng khô hạn thiếu nước, chăm bón kém, mật độ bọ trĩ tăng cao
- Mưa có tác dụng làm giảm số lượng bọ trĩ rõ rệt, đặc biệt là bọ trĩ trưởng thành sau những trận mưa số lượng giảm hẳn
- Mật độ bọ trĩ giảm phụ thuộc vào giai đoạn sinh trưởng cây lúa, từ khi cây lúa mọc mềm đến đẻ nhánh mật độ bọ trĩ tăng dần và đến ngưỡng cao nhất sau đó giảm dần.
Cách phát hiện: vì bọ trĩ rất nhỏ, mắt thường khó phát hiện, thông thường muốn biết mật độ con/lá thì ta nhúng tay xuống nước, rồi khoát tay qua lá quan sát thấy bọ trĩ trên tay để tính mật độ con/m2.
Biện pháp phòng trừ
Biện pháp canh tác
- Vệ sinh đồng ruộng cần phải lưu ý công tác trừ cỏ dại quanh ruộng vì tỷ lệ trứng bọ trĩ tồn tại trên cỏ dại có lúc nhiều hơn so với lúa (nên cần phun trừ sâu trên bờ ruộng).
- Gieo cấy thời vụ tập trung, tránh gieo quá sớm hoặc quá muộn.
- Bón phân lót, thúc kịp thời, chú ý “nặng đầu nhẹ đuôi” để lúa phát triển nhanh chóng ngay từ khi sạ và đẻ nhánh tập trung.
- Tưới nước hợp lý đảm bảo ruộng luôn đủ ẩm sau khi gieo và giữ mực nước 2-3 cm trong giai đoạn lúa đẻ nhánh giúp lúa đẻ khỏe.
Biện pháp hóa học trị bọ trĩ
Đảm bảo nguyên tắc 4 đúng:
- Chọn đúng thuốc đặc trị: Xem ở dưới
- Phun nước đúng nồng độ và liều lượng theo hướng dẫn từng loại thuốc khuyến cáo, phun đúng dung dịch pha 2 bình 8 lít/sào.
- Phun đúng lúc, tốt nhất vào buổi sáng sớm và chiều mát, phun kịp thời lúc lúa 1-2 lá đến đẻ nhánh. Mật độ bọ trĩ gây hại tăng cao nhất là trên các trà lúa gieo muộn.
- Phun đúng cách: đảm bảo phun đều ướt đẫm lá lúa bị bọ trĩ gây hại để thuốc tiếp xúc với bọ trĩ nhiều nhất và ít ảnh hưởng cây trồng, sức khỏe con người.
