Cây chè loại cây công nghiệp lâu năm có tuổi thọ khoảng 40 – 50 năm. Chúng đều trải qua một vòng tuần hoàn sinh trưởng là sinh ra, phát triển và già cỗi. Vậy các giai đoạn sinh trưởng của cây chè diễn ra như thế nào hãy cùng tìm hiểu nhé!
Thông thường một chu kỳ sinh trưởng của cây chè bao gồm năm giai đoạn: Giai đoạn hạt giống; giai đoạn cây con; giai đoạn cây non; giai đoạn cây chè lớn và giai đoạn cây chè già.
1. Giai đoạn hạt chè giống
Giai đoạn phôi thai là giai đoạn phôi hạt (đối với chè hạt) hay là phôi của các mầm dinh dưỡng (đối với chè cành). Quá trình này đòi hỏi khoảng 1 năm từ khi hoa được thụ phấn, thụ tinh đến lúc quả chín.
Giai đoạn phôi của các mầm dinh dưỡng được tính từ lúc phôi mầm phát động, phân hóa, hình thành búp mới, cành mới nếu tách khỏi cây mẹ thì nó có khả năng mọc rễ để hình thành một cá thể mới. Giai đoạn này diễn ra từ 60 – 80 ngày.
2. Giai đoạn cây chè con
Quá trình này được tính từ khi hạt nảy mầm cho đến khi cây ra hoa, kết trái lần đầu tiên. Và nó mất khoảng trên dưới hai năm. Với điều kiện ở Việt Nam, thường giai đoạn này kết thúc ở cuối năm thứ nhất. Trong giai đoạn này cây chè sinh trưởng dinh dưỡng mạnh. Tán cây vươn theo chiều cao mạnh hơn là phân theo cành ngang.
3. Giai đoạn cây chè non
Giai đoạn cây chè non được tính từ khi cây ra hoa, kết quả lần đầu tiên cho đến khi cây được định hình, có bộ khung tán rõ. Ở Việt Nam giai đoạn cây non tương ứng với giai đoạn chè 2 – 4 tuổi. Sinh trưởng trong giai đoạn này dinh dưỡng vẫn chiếm ưu thế. Thân chè đã có một số cành nách, bộ rễ cũng đã phát triển.
Giai đoạn cây non hay còn gọi là giai đoạn thiết kế cơ bản. Các bụi chè phải trồng 3-4 năm kể từ khi gieo trồng mới phát triển thành cây trưởng thành. Từ đó năng suất chè cao dần.
4. Giai đoạn cây chè lớn
Giai đoạn này tính từ khi cây chè đã định hình, có tán ổn định và bước vào giai đoạn kinh doanh. Chúng kéo dài đến khi cây chè có biểu hiện thay tán mới, tán già cỗi nhường chỗ cho những cành to khỏe.
Giai đoạn này kéo dài 20 – 30 năm hoặc lâu hơn nữa tùy thuộc giống cây, điều kiện ngoại cảnh, khí hậu thổ nhưỡng, điều kiện chăm sóc, quản lý, thu hoạch…
Đây được biết đến là giai đoạn sinh trưởng dài nhất của cây chè. Và là giai đoạn sản xuất kinh doanh hiệu quả nhất. Số lượng búp, chất lượng búp tốt nhất trong tổng chu kỳ phát dục cá thể của cây chè. Cũng trong quá trình này, cây chè được phát triển một cách hoàn chỉnh nhất, sinh trưởng dinh dưỡng và sinh trưởng sinh thực diễn ra mạnh nhất, biểu hiện rõ những đặc tính tốt, xấu của giống.
5. Giai đoạn cây già
Giai đoạn cây chè già được bắt đầu từ lần cải tạo tự nhiên và kết thúc khi cây chè già cỗi và tự chết. Giai đoạn chè già cỗi, cây chè sẽ suy yếu dần.
- Lá nhỏ, búp ít, chóng mù xoè, hoa quả nhiều, cành tăm hương…
- Từ cổ rễ xuất hiện những cành vượt to, dài, thân đỏ.
- Đây là dấu hiệu thay đổi bộ khung tán mới, nếu thực hiện kỹ thuật đốn trẻ lại thì cây chè có thể phục hồi sinh trưởng thêm một thời gian (tuy nhiên không duy trì được lâu).
Cây chè cũng trải qua các giai đoạn sinh trưởng, phát triển và chết đi như những loại cây khác của tự nhiên. Vòng đời ngắn hay dài còn ảnh hưởng nhiều yếu tố, từ chăm bón đến thổ nhưỡng, khí hậu và cả giống chè.
