Ổi là cây trồng rất phổ biến ở nước ta, Ổi dễ ăn, nhiều người yêu thích, giàu tinh bột và đặc biệt rất giàu vitamin C, là quả giàu Vitamin C hơn cả họ Cam quýt.
Ổi trồng dễ bị sâu bệnh, tuy nhiên khi chăm sóc cẩn thận thì cho thu hoạch cao, mang lại nhiều giá trị cho người nông dân
Ruồi đục quả ổi
Đặc điểm gây hại
Quả ổi trong vườn đã bị con ruồi đục quả (Bactrocera dorsalis) gây hại. Loài ruồi này là một loại côn trùng đa thực vì ngoài ổi chúng còn gây hại trên rất nhiều loại quả cây khác, như: Mận, táo, sapô, đu đủ, xoài, thanh long, chôm chôm, mãng cầu xiêm…
Đây là loại sâu hại nguy hiểm nhất trên cây ổi, vì chúng gây thất thu rất lớn cho vườn cây. Ở Tiền Giang, Đồng Tháp có những vườn ổi bị chúng gây hại hầu hết số quả trong vườn. Loài ruồi này gây hại trên hầu hết các giống ổi. Giống ổi xá lị (ổi không hạt) là giống bị ruồi gây hại nhiều hơn, vì vậy, nên áp dụng một số biện pháp để hạn chế tác hại của chúng.
Biện pháp xử lý
- Thu hoạch quả sớm hơn bình thường, đừng để quả chín quá lâu trên cây.
- Thường xuyên tỉa bỏ cành già, cành tăm, cành bị sâu bệnh… để vườn luôn được sạch sẽ và thông thoáng.
- Thu gom những quả bị rụng, những quả bị giòi đem tiêu hủy hoặc đem chôn, để hạn chế mật độ ruồi ở các lứa sau.
- Do con giòi hóa nhộng dưới đất xung quanh gốc cây nên bác có thể rải thuốc xuống xung quanh gốc ổi để diệt nhộng đang nằm dưới đất.
- Cũng có thể dùng “thuốc nhử ruồi” để dẫn dụ và diệt ruồi đực sẽ có tác dụng hạn chế tác hại của giòi rất lớn, biện pháp này nếu vận động được nhiều bà con trên một vùng rộng lớn cùng làm thì mới có kết quả cao.
Không nên dùng thuốc hóa học phun trực tiếp lên quả ổi khi quả ổi sắp được thu hoạch vì rất dễ gây ngộ độc cho người ăn.
Ghẻ ổi
Đây là bệnh do nấm Venturia inaequalis gây ra.
- Nấm thường tấn công trên các phiến lá, cuống lá, hoa và quả non, ít khi tấn công trên các chồi non. Các sợi nấm thường lây lan qua các giọt nước, gió… và xâm nhiễm vào các lỗ khí khổng của các bộ phận non ở lá, cuống hoa, quả non để phát triển và gây hại.
- Trên lá, bệnh thường xuất hiện đầu tiên ở mặt dưới lá trước sau đó mới lan dần. Khi mới xuất hiện đốm bệnh có hình tròn, màu xám xanh, viền dần rõ nét hơn và có tơ màu đen hơi xanh. Sau một thời gian thì các sợi tơ này biến mất, vết bệnh mọc nhô lên trông như những chiếc gai nhỏ.
- Bệnh nặng làm cho lá bị nhỏ lại, rộp phồng lên và khô chết dọc theo bìa lá.
- Trên quả, vết bệnh có hình tròn, rõ nét, màu xanh xám, có các sợi tơ phát triển trên đó. Giai đoạn sau các vết bệnh chuyển màu nâu sẫm, nổi thành ghẻ và nứt. Nếu trên bề mặt quả có nhiều vết bệnh và bệnh phát triển mạnh sẽ làm cho quả bị biến dạng, méo mó, chất lượng kém, thịt quả cứng, ít nước và ăn không ngon, thậm chí bị rụng sớm.
Bệnh thán thư hại ổi
Bệnh do nấm Gloeosporium psidii và Glomerella psidii gây ra
Trên quả ổi xanh xuất hiện các đốm đen nhỏ như đầu kim, sau đó phát triển thành các đốm tròn nâu sậm hay đen lõm vào thị quả. Trong điều kiện khô hạn, vết bệnh khô lại có nhiều vòng đồng tâm, vùng bệnh trở nên cứng, sù sì.
Quả non cũng có các triệu chứng ghẻ. Quả bị bệnh nặng có thể bị méo mó, biến dạng và rụng sớm. Với điều kiện ẩm độ cao, các vết bệnh có thể làm nhũn cả quả, trên mặt vết bệnh có lớp phấn màu hồng.
Bệnh thán thư cũng làm héo chết các mầm lá, hoa, quả non. Các ngọn cành biến màu nâu sậm, khô dần và chết cả ngọn, lá rụng hết trơ lại cành khô. Nếu trời ẩm, nấm có thể tạo các ổ nấm màu đen nằm rải rác trên các cành khô, từ đó xâm nhập, lây lan vào cuống và tấn công lá gây các đốm màu tím trên lá, bìa và chóp lá bị cháy.
Bệnh cũng phát sinh, phát triển trong điều kiện nhiệt độ cao, ẩm độ lớn và dễ lây lan qua gió, nước mưa.
Biện pháp phòng bệnh hại
Để phòng ngừa bệnh cần xử lý hết nguồn bệnh trước khi trồng mới hoặc sau các vụ thu hoạch cần đốn tỉa triệt để và thu gom hết các tàn dư cây bệnh đem tập trung và đốt hết để tránh lây lan.
Không nên trồng quá dầy làm vườn cây thiếu ánh sáng, cắt tỉa, tạo hình để các cây sinh trưởng phát triển tốt, có độ thông thoáng, tránh được ẩm độ cao trong vườn.
Dùng vôi bột, Falizan để xử lý đất. Phun ngừa bằng Boócđô 1% hoặc các loại thuốc trừ nấm có gốc đồng như Copper-Zine, Copper-B, Oxít clorua đồng (25-30 g/bình 10 lít), Benomyl, Zineb, Difolatan ở nồng độ 0,2% sau khi cánh hoa rụng rất có hiệu quả phòng ngừa.
Khi có triệu chứng bệnh xuất hiện hoặc đã gây hại nặng thì nên dùng các loại thuốc trừ nấm mạnh. Cần lưu ý là các hợp chất đồng có thể làm lá bị đổi màu nâu đỏ (các giống ổi có màu đỏ nhạt tương đối ít bị ngộ độc hơn).
Khi quả ổi đạt kích thước 2/3 – 3/4 kích thước tối đa có thể dùng biện pháp bao quả vừa hạn chế được sự gây hại của sâu bệnh đồng thời giúp cho quả mau lớn và giữ được màu sắc, mã quả đẹp sẽ bán được giá cao hơn. Với các giống ổi thì việc bao quả càng nên làm vì dễ làm, chi phí thấp mà hiệu quả lại cao. Có thể sử dụng túi nilon (có cắt vài lỗ nhỏ cho quả hô hấp) hoặc túi giấy chuyên dụng.
