Chanh leo hay chanh dây là loài cây cho quả giàu dinh dưỡng với lượng vitamin, chất khoáng lớn. Một số địa phương ở nước ta đã xuất khẩu chanh leo quả ra nước ngoài, đem lại giá trị kinh tế lớn. Tuy nhiên, chanh leo rất dễ bị bệnh hại tấn công. Dưới đây là một số bệnh hại gây hại chính trên cây chanh leo.
Nhóm bệnh hại do virus
Có 6 loài virus gây hại trên cây chanh leo gồm:
East Asian Passiflora virus – EAPV; Passiflora mottle virus – PaMoV; Telosma mosaic virus – TelMV; Papaya leaf curl Guangdong virus – PaLCuGdV; Euphorbia leaf curl virus – EuLCV; Cucumber mosaic virus – CMV.
Trong đó có 3 loài thuộc potyvirus bao gồm East Asian Passiflora virus (EAPV), Passiflora mottle virus (PaMoV) và Telosma mosaic virus (TelMV) là nguyên nhân gây hiện tượng cứng quả. Bệnh này có nhiều dạng biểu hiện triệu chứng khác nhau, phụ thuộc vào loài virus gây hại và khả năng nhiễm một hay nhiều loài virus trên cùng mẫu bệnh. Triệu chứng bệnh thông thường đó là:
- Trên ngọn: Gây hiện tượng quăn và chùn ngọn.
- Trên lá: Gây khảm vàng trên lá non; lá già, lá nhăn nheo, phồng rộp.
- Trên quả: Gây quả nhỏ, vỏ quả hóa bần. Quả bị biến dạng, vỏ quả chuyển màu từ màu xanh sang màu trắng.
Nhóm bệnh hại do nấm
Bệnh đốm nâu (Alternaria alternate; Alternaria passiflorae)
Bệnh gây hại trên cả lá, quả và thân cây.
Trên quả: Vết bệnh là những đốm tròn có màu nâu đỏ, lõm xuống. Ở chính giữa vết bệnh cũ có một lớp nấm màu đen phát triển, kích thước vết bệnh lớn từ 1 – 3cm. Bệnh nặng nhiều vết bệnh liên kết lại với nhau làm hỏng và rụng quả.
Trên lá: Vết bệnh có màu nâu đỏ, đốm tròn đều đồng tâm, màu nâu đỏ, xung quanh vết bệnh có màu nâu sậm, kích thước vết bệnh lớn từ 1 – 10mm. Vết đốm thường kéo dài dọc theo gân lá và khô ở trung tâm. Bệnh nặng làm rách lá, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp, sinh trưởng của cây.
Trên thân: Xuất hiện các vết bệnh màu nâu đậm kéo dài gần cuống lá hoặc nơi thân được buộc dây chống đỡ. Khi chúng xảy ra ở nách lá có thể làm chết những dây leo. Đây cũng là nguyên nhân khiến lá bị bệnh chết mầm lá.
Bệnh thối thân, thối quả (Phytophthora nicotianae)
Bệnh gây hại trên tất cả các bộ phận của cây.
Trên quả: Bệnh biểu hiện trên quả với vết bệnh có màu xanh nâu. Vết bệnh có kích thước lớn. Khi bệnh mới xuất hiện, bà con quan sát có thể thấy các giọt dịch màu nâu xung quanh vết bệnh. Khi gặp điều kiện thuận lợi như sương mù, ẩm ướt, vết bệnh sẽ lây lan nhanh phủ kín cả quả. Bệnh nặng sẽ làm thối mềm cả quả. Ngửi quả nhiễm bệnh sẽ thấy mùi hơi chua.
Trên lá: Vết bệnh xuất hiện bất kỳ vị trí nào trên lá với kích thước vết bệnh rất lớn. Vết bệnh thường có màu xanh xám, giữa mô bệnh và mô khỏe không rõ ràng. Bệnh thường phát triển rất nhanh và lan xuống cả cành, cả dây và quả chanh dây. Bệnh nặng làm chết cây.
Trên cây: Khi nhiễm bệnh, nhổ cây lên thấy rễ hư hoàn toàn, gốc hỏng. Khi gốc thối cây sẽ chết.
Bệnh thán thư (Colletotrichum gloeosporioides)
Bệnh thán thư trên chanh dây xuất hiện trên cả quả và lá.
Trên quả: Vết bệnh là những đốm tròn có màu nâu, xung quanh vết bệnh có viền màu xanh xám, kích thước vết bệnh nhỏ từ 1 – 3mm. Vết bệnh thường lan ra cả quả với mức độ lớn gần như bao phủ toàn bộ quả.
– Trên lá: Vết bệnh có hình dạng bất định, nàu nâu sậm, kích thước vết bệnh từ 1 – 4mm. Trên vết bệnh cũ ta có thể thấy được các bọc bào tử màu đen trên đó.
Bệnh thối gốc, phình thân (giai đoạn vô tính Fusarium solani, giai đoạn hữu tính Nectria haematococca)
Bệnh làm phần gốc thân bị phình to, nứt toác theo chiều dọc thân. Bệnh nặng sẽ khiến cây chuyển màu đen và bị thối mục hoàn toàn. Cây chanh leo bị héo và chết.
Ngoài ra, cây chanh leo còn bị gây hại bởi nhóm côn trùng chích hút như rệp, rầy, ruồi, nhện… Những vật trung gian này vừa trực tiếp chích gây hại thân, lá cây chanh leo đồng thời là môi trường trung gian truyền bệnh do nấm, virut khác.
