Đặc Điểm Sinh Thái
Cỏ gấu sở hữu nhiều đặc điểm sinh thái giúp nó phát triển mạnh mẽ và trở thành loài xâm lấn ở nhiều nơi:
- Tính lâu năm và sinh sản mạnh: Cây là loài sống lâu năm, sinh trưởng chủ yếu thông qua hệ thống thân rễ, củ và chồi. Củ (hạt đậu) là cơ quan dự trữ chất dinh dưỡng và là đơn vị sinh sản chính, có khả năng tồn tại trong đất nhiều năm.
- Cơ quan dự trữ và sinh sản dưới lòng đất:
- Củ (Tuber): Củ có hình bầu dục, màu đen hoặc nâu, phát triển từ thân rễ. Mỗi củ có nhiều mầm ngủ, có thể nảy chồi độc lập để tạo ra cây con mới. Một cây cỏ gấu có thể tạo ra hàng trăm củ trong một năm.
- Thân rễ (Rhizome): Thân rễ mảnh, dài, lan rộng trong đất và kết nối các củ với nhau, tạo thành mạng lưới dày đặc, khiến việc nhổ bỏ rất khó khăn.
- Khả năng cạnh tranh:
- Cỏ gấu phát triển nhanh, hấp thụ nước và chất dinh dưỡng hiệu quả, cạnh tranh mạnh với cây trồng.
- Cây có cơ chế tự tiết độc tố (allelopathy) ức chế sự nảy mầm và phát triển của các loài cây khác xung quanh.
- Chịu đựng nhiệt độ và hạn hán: Loài này có khả năng chịu đựng nhiệt độ cao và khô hạn khá tốt, mặc dù nó thích nghi tốt nhất trong điều kiện đất ẩm.
- Phân loại quang hợp C4: Cỏ gấu sử dụng cơ chế quang hợp C4 hiệu quả, cho phép nó hấp thụ CO2 và sinh trưởng tối ưu dưới ánh sáng mặt trời mạnh và nhiệt độ cao, đặc biệt có lợi trong môi trường nhiệt đới và cận nhiệt đới.
Môi Trường Sống và Phân Bố
Cỏ gấu là một loài thực vật có nguồn gốc từ khu vực Châu Phi và Nam Á nhưng hiện nay đã phân bố rộng khắp thế giới, đặc biệt là ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.
1. Phân bố Địa lý
- Cỏ gấu được tìm thấy ở hầu hết các quốc gia có khí hậu ấm áp.
- Sự phân bố rộng lớn của nó là do khả năng thích nghi với nhiều loại khí hậu và việc con người vô tình vận chuyển củ/chồi của chúng qua hoạt động nông nghiệp hoặc thương mại.
2. Đất và Khí hậu
- Loại đất: Cỏ gấu có thể phát triển trên hầu hết các loại đất, bao gồm đất cát, đất thịt, đất sét, và cả những khu vực có hàm lượng dinh dưỡng thấp.
- Độ ẩm: Tuy có thể chịu hạn, cây phát triển mạnh nhất trong điều kiện đất ẩm và thoát nước tốt, nhưng cũng có thể sống sót khi bị ngập nước trong thời gian ngắn.
- Nhiệt độ: Cây ưa khí hậu ấm áp. Sự phát triển bị chậm lại hoặc ngừng hẳn ở nhiệt độ lạnh. Củ có thể bị chết nếu bị đóng băng.
3. Môi trường sống điển hình
Cỏ gấu là loài thực vật xâm lấn và thường được tìm thấy ở những môi trường đã bị con người can thiệp:
- Đồng ruộng canh tác: Đây là nơi cỏ gấu gây thiệt hại lớn nhất, nó xâm chiếm các cánh đồng lúa, ngô, mía, khoai tây, rau màu, và các loại cây ăn quả, cạnh tranh chất dinh dưỡng và làm giảm năng suất.
- Khu vực đất hoang và ven đường: Phát triển mạnh ở những nơi đất bị xáo trộn hoặc bị bỏ hoang.
- Bãi cỏ và bãi chăn thả: Thường thấy trong các khu vườn, công viên và bãi chăn thả gia súc.
- Bờ sông, kênh mương, và bờ hồ: Có thể mọc dọc theo các khu vực ven nước, mương thủy lợi.
Cỏ gấu được xem là loài thủy thổ đồng sinh (cosmopolitan), có nghĩa là nó có thể phát triển gần như ở khắp mọi nơi trên thế giới.
