Ngoài việc phải đối diện với nguy cơ gây hại của các loài nấm hại gây bệnh cháy lá, phấn trắng, đốm mốc xanh, mốc xám… Cây nhãn còn bị tấn công bởi rất nhiều loài sâu hại. cùng AVN tìm hiểu về các loài sâu hại chính trên cây nhãn và cách phòng trị chúng.
Bọ xít
Bọ xít gây hại cây nhãn là bọ xít nâu, có tên khoa học là Tessaratoma papillosa Drury. Bọ xít qua Đông trên cây nhãn, sau đó đẻ trứng và sâu non nở từ tháng 2 – 3. Chúng thường đẻ trứng ở mặt dưới lá nhãn thành từng ổ, mỗi ổ có từ 12 – 14 trứng màu xanh lục. Sau khi đẻ từ 9 – 12 ngày thì trứng nở thành sâu non. Bọ xít non và bọ xít trưởng thành sẽ dùng vòi cắm vào để chích hút những chồi non, cuống hoa và những chùm quả non làm cho chồi và chùm hoa bị héo, quả non bị rụng, quá lớn bị thối gây ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng quả. Chúng gây hại mạnh nhất vào tháng 4 – tháng 6.
Biện pháp phòng trừ: Vì bọ xít nâu có tập tính qua Đông trên cây nhãn nên vào khoảng tháng 11, tháng 1 hàng năm bà con tiến hành rung cây, bắt bọ xít vào những đêm tối trời, thời tiết lạnh, ngắt bỏ các lá chứa trứng bọ xít, thu gom và đốt tiêu hủy .
Nếu mật độ bọ xít dày, bà con có thể sử dụng hoạt chất Alpha-cypermethrin, Emamectin benzoate… để diệt bọ xít non và trưởng thành sau qua Đông. Thời điểm diệt bọ xít nâu hại nhãn tốt nhất là vào giai đoạn sâu non chưa bay được.
Xén tóc
Xén tóc gây hại cây nhãn bằng cách đục vỏ và thân nhãn. Loài sâu hại này đẻ trứng vào tháng 5, tháng 6 và gây hại từ vụ Xuân đến vụ Thu. Ban đầu, sâu non gặm vỏ quanh thân cây thành một đường hào, sau đó đục vào thân. Điều này làm đứt các mạch khiến cây không được cung cấp đủ dinh dưỡng, trở nên chậm lớn và chết từ từ.
Nếu trên thân cây nhãn xuất hiện các vết đục, xung quanh lại có mùn cưa hoặc đốm đen li ti đùn ra ngoài kèm theo hiện tượng vàng lá, cây héo thì khả năng cao đã bị xén tóc gây hại.
Khi phát hiện trên cây nhãn xuất hiện xén tóc , bà con có thể dùng tay bắt. Nếu chúng đã đục vào thân rồi cần dùng gai mây hay sợi thép cho vào trong lỗ ngoáy kéo sâu ra. Sau đó bơm thuốc Polytrin 0,2%, Sumicidin 0,2% vào trong, rồi bịt lỗ lại bằng đất sét để tiêu diệt xén tóc.
Rệp sáp
Rệp sáp có hình ovan, màu trắng với một lớp bột sáp phủ trên cơ thể. Bà con quan sát các chùm quả hoặc cành thấp nếu thấy xuất hiện các đám trắng trên các cành quả hoặc cuống, quả và cuống kém tươi mát, có thể xuất hiện bồ hóng màu đen là nhãn đã bị rệp sáp tấn công.Rệp sáp này phát sinh mạnh trong điều kiện tán cây um tùm, thời tiết nóng ẩm, chỗ tán cây ít nắng và ánh sáng. Khi mật độ rệp sáp lớn thì nấm bồ hóng phát sinh càng mạnh, phủ hết lên cả mặt lá và các phần xanh khác. Rệp sáp gây hại làm giảm vị ngọt và thẩm mỹ của quả nhãn, ảnh hưởng lớn đến kinh tế nhà vườn.
– Biện pháp phòng trừ rệp sáp trên cây nhãn như sau:
Bà con thường xuyên thăm vườn để kịp thời phát hiện sâu hại. Thường xuyên cắt tỉa, tạo độ thông thoáng cho vườn nhãn để hạn chế sâu hại. Nếu nhẹ, rệp chớm xuất hiện, bà con cần dùng kéo sắc cắt bỏ chùm, chẽ quả hoặc bộ phận cành lá đang bị và thu gom đem đốt tiêu hủy nơi xa vườn.
Nếu rệp sáp gây hại nặng, ngoài cắt bỏ và tiêu hủy các bộ phận cây bị nhiễm bệnh, bà con cần dùng thuốc chứa hoạt chất Imidacloprid, Chlorpyrifos Ethyl, Abamectin, Buprofezin, Fenobucarb… để phun trừ.
Sâu đục cuống quả
Thành trùng sâu đục cuống quả trên cây nhãn hoạt động ban đêm từ 20-22h cho tới 5h sáng, trú ẩn trong các tán lá dầy vào ban ngày. Cả thành trùng Cái và Đực thường sinh sống trên mật hoa cây ký chủ hoặc các cây khác trong vườn.
Sau khi vũ hóa, con Cái thường tiết Pheromone để dẫn dụ con Đực. Khoảng 2-3 ngày sau khi bắt cặp, thành trùng Cái đẻ trứng trên trái, mỗi con Cái có thể đẻ từ 20-30 trứng. Trứng nở nhiều vào sáng sớm, từ khi để tới lúc nở từ 4 – 6 ngày.
Ấu trùng tuổi 1 bò khá nhanh, sau đó đục vào trong quả. Chúng tấn công quả còn rất non cho tới khi sắp thu hoạch, bằng cách đục vào trong quả non và ăn rỗng cả phần hạt. Sâu thường nhả tơ kết dính quả non và ăn phá bên trong quả. Khi quả lớn, chúng đục khắp làm trái bị hư và giảm phẩm chất. Khi hóa nhộng, chúng nhả tơ kết phân thành một lớp kén mỏng, rồi hóa nhộng trong kén bên trong phần hạt đã đục hoặc trên cuống trái.
Để phòng trừ sâu đục cuống hại nhãn, đầu tiên bà con cần tốt công tác vệ sinh. Cần thường xuyên cắt tỉa cành tạo tán, đảm bảo cây thông thoáng, cắt cỏ dại trong vườn và bờ rào để hạn chế nơi trú ẩn của sâu đục quả.
Do trứng sâu được đẻ trên hoa, quả và rất nhỏ nên khó phát hiện, đồng thời sâu non mới nở đã đục ngay vào trong quả nên rất khó phòng trừ. Do đó, tập trung phòng trừ pha trưởng thành của sâu đục quả bằng cách phun thuốc trừ sâu nhằm tiêu diệt trưởng thành, hoặc xua đuổi không cho chúng đẻ trứng lên cây, hoặc tiêu diệt sâu non ngay khi trứng mới nở.
Bà con sử dụng các loại thuốc chứa hoạt chất Alpha cypermethrin, Imidacloprid; Etofenprox; Pyridaben; Thiamethoxam… để phun phòng trừ. Thực hiện phun đều cho toàn bộ số cây trong vườn kể cả những cây không có quả, tập trung phun vào phần các cành gốc phía trong tán cây và đặc biệt lưu ý các cây ở khu vực dưới chân đồi, các cây có tán lá rậm rạp.
