Sâu vẽ bùa có tên khoa học là Phyllocnistis citrella Staint., họ Phyllocnistidae, bộ Lepidoptera. Điều kiện sống lý tưởng của loài sâu này là nền khí hậu cận nhiệt đới hoặc nhiệt đới ẩm như ở nước ta. Sâu vẽ bùa là loài sâu gây hại chính trên họ cây có múi. Những lá cây bị sâu vẽ bùa gây hại thường bị co lại, biến dạng, quăn queo làm ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng và phát triển của cây trồng.
Bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về đặc điểm sinh thái của sâu vẽ bùa, cách thức gây hại và cách phòng trị chúng!
Đặc điểm hình thái của sâu vẽ bùa
Sâu vẽ bùa có bốn giai đoạn sống: trứng, sâu non, nhộng và thành trùng.
Sâu trưởng thành: Là một loại ngài nhỏ, có kích thước dài 2 – 3mm. Toàn thân con ngài có màu vàng nhạt phớt ánh bạc, cánh trước có hình lá liễu, cánh sau nhỏ như hình kim, cả hai cánh đều có rìa lông dài. Giai đoạn này kéo dài 7 – 10 ngày.
Trứng: Hình bầu dục, kích thước 0,3 – 0,4mm. Trứng khi mới đẻ trong suốt, gần nở chuyển sang màu trắng vàng. Giai đoạn trứng trong 1 – 6 ngày
Ấu trùng: Mình dẹp, không chân. Khi thành sâu mới nở có kích thước 0,5mm màu xanh nhạt. Đến khi đẫy sức dài 4mm và có màu vàng nhạt. Giai đoạn này diễn ra trong 4 – 10 ngày.
Nhộng: Dài khoảng 2 mm có màu vàng nâu, hai bên thân mỗi đốt có một u lồi, điểm trên đó có một sợi lông. Vòng đời nhộng 7 – 12 ngày.
Tập tính sinh học của sâu vẽ bùa
Sâu vẽ bùa trưởng thành hoạt động mạnh vào chiều tối. Trứng được đẻ rời rạc ở cả hai mặt lá, phần lớn nằm ở hai bên gân chính.
Sâu non mới nở thường đục chui qua lớp biểu bì của lá để ăn phần mô mềm. Sâu non đòi hỏi điều kiện sinh sống với ẩm độ cao. Chúng sống trong đường đục trong suốt thời gian sinh trưởng. Đường đục của sâu sẽ dài và lớn theo sức lớn của sâu. Nếu đường đục bị rách sâu non rất dễ bị chết.
Khi đẫy sức sâu non đục ra mép lá, nhả tơ dệt kén để hóa nhộng ở đó. Mép lá quăn vào chính là chỗ tạo kén nhộng.
Sâu vẽ bùa gây hại quanh năm. Mức độ gây hại phụ thuộc nhiều vào điều kiện thời tiết và thức ăn của sâu. Nhiệt độ thích hợp cho sâu vẽ bùa phát sinh gây hại là 23 – 290C, ẩm độ 85-90%. Do đó, ở nước ta, chúng gây hại nhiều vào tháng 7,8,9.
Sâu vẽ bùa gây hại cây trồng như thế nào?
Sâu vẽ bùa gây hại chủ yếu trên các chồi và lá non. Sâu non đục phá lá ở dưới phần biểu bì, ăn phần mô mềm tạo ra các đường hầm cạn trong các lá non. Sâu đi tới đâu biểu bì phồng lên tới đó, vẽ thành những đường ngoằn ngoèo, các lằn đục này không bao giờ gặp nhau. Cái tên vẽ bùa cũng xuất phát từ hiện tượng này.
Các lá bị sâu vẽ bùa gây hại thường bị co rúm lại và biến dạng nhất là những lá non. Điều này làm giảm diện tích quang hợp của lá, từ đó làm giảm khả năng sinh trưởng của các chồi non. Ở giai đoạn cây con nếu bị gây hại thường xuyên cây sẽ kém phát triển và có tán nhỏ hơn bình thường. Ngoài ra, các đường đục của sâu vẽ bùa còn tạo điều kiện cho vi khuẩn Xanthomonas campestris xâm nhập gây bệnh loét, làm lá bị rụng trên cây họ có múi.
Không chỉ gây hại trên lá, sâu vẽ bùa còn đục trái gây hại. Chúng đường hầm dưới lớp biểu bì vỏ trái, gây loét trái và làm giảm giá trị hình thái.
Phòng trừ sâu vẽ bùa
Để phòng trừ sâu vẽ bùa, bà con cần thực hiện các công việc sau:
– Chăm sóc cho cây sinh trưởng tốt bằng cách bón phân cân đối dinh dưỡng cho cây khỏe mạnh. Bổ sung phân bón lá, phân trung vi lượng để vừa nâng cao sức đề kháng của cây trồng vừa phát triển tốt lá to. Lớp biểu bì lá dày sẽ khiến sâu non khó xâm nhập để gây hại.
Thực hiện tỉa cành, tạo tán, bón thúc cho đọt non ra tập trung, hạn chế sự phá hại của sâu.
– Khi cây có triệu chứng bị gây hại với mật độ sâu cao, không được tưới đạm cho cây, tránh tình trạng đọt non ra nhiều càng khiến cây nguy hại.
– Trường hợp cây bị gây hại nặng, tiến hành cắt cành, lá chồi non bị gây hại đem tiêu hủy. Phun thuốc BVTV chứa hoạt chất Abamectin, hoạt chất Azadirachtin, hoạt chất Clothianidin… để diệt trừ.
Việc phun thuốc cần đảm bảo nguyên tắc 4 đúng và đảm bảo cho các loài thiên địch của sâu vẽ bùa như các loài ong, kiến vàng phát triển.
