Bệnh giả sương mai trên dưa chuột, hay còn gọi là bệnh phấn vàng, là một bệnh hại phổ biến do nấm Pseudoperonospora cubensis gây ra. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt, nhiệt độ mát mẻ và có thể gây tổn thất nặng nề cho năng suất cây trồng.
Đặc trưng của bệnh giả sương mai
Bệnh giả sương mai thường được nhận biết qua các đặc điểm sau:
- Tác nhân gây bệnh: Bệnh do nấm Pseudoperonospora cubensis gây ra, một loại nấm chuyên ký sinh trên các cây họ bầu, bí, dưa.
- Điều kiện phát triển: Nấm phát triển mạnh mẽ trong điều kiện thời tiết ẩm độ cao, mưa nhiều, có sương mù và nhiệt độ không khí mát mẻ (trên 20°C).
- Khả năng lây lan: Bào tử nấm lây lan rất nhanh qua gió, nước mưa, nước tưới và tàn dư thực vật.
Đặc điểm của bệnh trên cây dưa chuột
Triệu chứng bệnh thường xuất hiện đầu tiên trên những lá già ở phía dưới, sau đó lan dần lên trên.
- Trên lá:
- Ban đầu, trên mặt lá xuất hiện những đốm nhỏ màu xanh nhạt hoặc không màu, sau đó chuyển sang màu xanh vàng rồi nâu nhạt.
- Các vết bệnh có hình đa giác hoặc bất định, bị giới hạn bởi các gân lá, tạo thành hình dạng giống như các ô nhỏ.
- Đặc trưng nhất là trên mặt dưới lá, tại vị trí tương ứng với vết bệnh, sẽ xuất hiện một lớp nấm mốc màu trắng xám hoặc nâu sậm, đó là bào tử nấm.
- Khi bệnh nặng, các vết bệnh liên kết lại thành mảng lớn, khiến lá khô héo, chuyển màu nâu và rách nát, lá bị co rúm và rụng sớm.
- Trên thân và quả: Mặc dù bệnh chủ yếu gây hại trên lá, nhưng trong trường hợp nghiêm trọng, nấm cũng có thể lây lan sang thân, cành và quả, làm cây yếu đi và quả bị thối, biến màu.
Tác hại và biện pháp phòng trị
Tác hại
- Giảm khả năng quang hợp: Lá bị bệnh, đặc biệt là lá già, mất đi khả năng quang hợp, làm cây còi cọc, kém phát triển.
- Giảm năng suất và chất lượng quả: Lá rụng sớm khiến cây không đủ dinh dưỡng để nuôi quả, dẫn đến trái nhỏ, kém phát triển, thậm chí bị sút giảm năng suất nghiêm trọng, có thể dẫn đến mất mùa.
- Gây chết cây: Bệnh lây lan nhanh và phá hoại mạnh, nếu không được kiểm soát kịp thời có thể làm cây héo rũ và chết.
Biện pháp phòng trị
Vì bệnh lây lan rất nhanh, việc phòng bệnh là yếu tố then chốt.
- Biện pháp canh tác:
- Vệ sinh đồng ruộng: Dọn sạch tàn dư cây trồng sau mỗi vụ thu hoạch để loại bỏ nguồn bệnh.
- Luân canh cây trồng: Luân canh dưa chuột với các cây trồng khác họ (như rau cải, cây họ đậu) để cắt đứt vòng đời của nấm.
- Trồng và chăm sóc hợp lý: Trồng với mật độ vừa phải để vườn cây thông thoáng. Bón phân cân đối, giảm đạm và tăng cường lân, kali để tăng sức đề kháng cho cây. Tránh tưới nước vào ban đêm hoặc lên lá để hạn chế ẩm độ.
- Biện pháp hóa học và sinh học:
- Phun phòng bệnh sớm: Khi cây bắt đầu có 3-4 lá thật hoặc khi thời tiết thuận lợi cho bệnh phát triển, nên phun phòng bằng các loại thuốc có hoạt chất như Mancozeb, Chlorothalonil, Propineb để bảo vệ cây.
- Khi bệnh đã xuất hiện: Sử dụng các loại thuốc có hoạt chất nội hấp (lưu dẫn) như Metalaxyl, Cymoxanil, Dimethomorph để tiêu diệt nấm từ bên trong.
- Luân phiên thuốc: Cần luân phiên các loại thuốc và kết hợp với thuốc gốc đồng để tránh nấm bệnh kháng thuốc.
- Biện pháp sinh học: Có thể sử dụng các chế phẩm sinh học chứa nấm đối kháng Trichoderma spp. hoặc vi khuẩn có lợi Bacillus subtilis để ức chế sự phát triển của nấm gây bệnh.
