Khoai lang là loại lương thực quen thuộc của người dân Việt Nam. Với vị ngọt nhẹ, vị thanh và hàm lượng tinh bột cao, ngày nay, khoai lang còn đóng vai trò là một loại hàng hóa xuất khẩu có tỉ trọng lớn, đem lại giá trị kinh tế cho người nông dân.
Với truyền thống nông nghiệp thì việc canh tác khoai lang rất đơn giản, song với loại cây trồng này cũng có những loại sâu bệnh gây hại mà nếu không có biện pháp phòng trừ có thể gây mất trắng mùa vụ. Trên cây khoai lang có tầm 10 loại sâu bệnh, trong đó Bọ hà Cylas formicarius là côn trùng gây hại phổ biến, nghiêm trọng nhất.
Bọ hà khoai lang là gì?
Bọ hà có tên thường gọi là bọ hà, sùng khoai…. tên khoa học là Cylas formicarius, nó đồng thời là đối tượng kiểm dịch của nhiều quốc gia trên thế giới.
Bọ hà là côn trùng gây hại nghiêm trọng trên khoai lang. Chúng gây hại từ khi ở ngoài đồng đến giai đoạn thu hoạch và bảo quản củ sau thu hoạch.
Đặc điểm của họ hà khoai lang
- Trứng có hình bầu dục, có chiều dài khoảng 0,7mm. Trứng đẻ từng quả một, được trét kín bằng phân do con cái thải ra nên khó thấy. Thông thường trứng được đẻ trên dây khoai, gần nơi tiếp giáp giữa dây khoai và củ khoai, đôi khi con cái bò xuống đất qua những kẻ nứt, tìm đến củ để đẻ trứng.
- Ấu trùng bọ hà thường có màu trắng, không chân. Ấu trùng thường đục, chui vào dây khoai hay củ khoai sau khi nở, đục củ tạo thành đường hầm ngoằn ngoèo và thải phân ra.
- Nhộng và thành trùng có hình giống nhau, kích thước dài khoảng 6,5mm. Ấu trùng tuổi 3 sau khi đẫy sức thường hóa nhộng trong củ khoai hay dây khoai. Trưởng thành có đầu đen, râu, ngực và chân màu cam hay đỏ nâu, cánh che kín phần bụng có màu xanh ánh kim. Trưởng thành thường gậm mặt dưới lá, giả chết nếu bị động, bay thấp từng đoạn ngắn, hoạt động mạnh về đêm.
Tác hại của bọ hà trên khoai lang
Bọ hà khiến dây khoai lang phình to, dị dạng, có màu đen, cây bị bọ hà nặng có thể chết cây.
Sâu non ăn rễ khoai lang gây tổn thương và làm yếu đi hệ thống rễ, làm giảm khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng của cây,khiến cây còi cọc, về lâu dài có thể gây chết cây.
Ấu trùng bọ hà trên củ khoai lang sẽ hút chất dinh dưỡng, khiến củ xuất hiện các vết đen, thủng, tạo điều kiện cho nấm gây bệnh, khiến củ khoai cứng, mùi hôi, giảm chất lượng và dinh dưỡng. Người ăn phải khoai hà có thể bị ngộ độc.
Phòng trừ bọ hà trên khoai lang
- Chọn giống khoai lang khỏe mạnh, không nhiễm sâu bệnh và sức chống chịu tốt.
- Thực hiện biện pháp luân canh cây khoai với các loại cây trồng khác để cải tạo đất trồng
- Thu dọn tàn dư vụ trước, tiêu hủy toàn bộ dây khoai, củ khoai nhiễm bệnh.
- Ngâm ruộng vài ngày trước khi bắt đầu mùa vụ mới để tiêu diệt ấu trùng, nhộng hà có trong đất.
- Sử dụng côn trùng hữu ích như bọ cánh cứng, kiến lửa, ong ký sinh,…có thể giúp kiểm soát quần thể bọ hà một cách hiệu quả.
- Trong suốt mùa vụ phải vun cao đất cho kín gốc khoai lang, tưới ẩm đất để bọ hà không chui xuống đẻ trứng.
- Nếu sự tấn công của bọ hà trở nên nghiêm trọng, bà con có thể sử dụng thuốc bảo vệ thực vật chứa hoạt chất có công dụng bảo vệ cây như Dimethoate, Pyrethrin,…