Phân hữu cơ là loại phân chứa các chất dinh dưỡng đa, trung, vi lượng cần thiết cho cây trồng, như nitơ, phốt pho, kali, các chất khoáng… dưới dạng hợp chất hữu cơ. Phân bón hữu cơ có nguồn gốc từ các nguồn nguyên liệu hữu cơ tự nhiên, chất thải gia súc gia cầm, tàn dư thân lá cây, thụ phẩm từ sản xuất nông nghiệp, than bùn hoặc các chất hữu cơ thải từ sinh hoạt, nhà bếp, nhà máy sản xuất thủy, hải sản… Do đó, người ta phân loại phân hữu cơ như sau:
1. Phân hữu cơ truyền thống
Sở dĩ gọi là phân hữu cơ truyền thống vì chúng được chế biến bằng các kỹ thuật ủ truyền thống, có nguồn gốc từ phân gia súc gia cầm, rác thải, phân xanh, thụ phẩm trong sản xuất nông nghiệp, chế biến nông – lâm – thủy sản,…
Loại phân hữu cơ này cần có thời gian dài để xử lý mới có thể bón cho cây trồng, hàm lượng chất dinh dưỡng khá thấp.
Từ nguồn gốc, có thể phân loại phân hữu cơ truyền thống thành các loại sau:
Phân xanh
Phân xanh là loại phân được chế biến bằng cách ủ hoặc vùi các loại, cây hay lá cây tươi trong đất để bón cho cây trồng và tăng độ tơi xốp, bổ sung chất dinh dưỡng cho đất. Tuy nhiên, hiệu quả của phân xanh khá chậm, chỉ có thể dùng để bón lót trước vụ mùa. Ngoài ra, phân xanh khi phân hủy trong quá trình vùi xuống đất cũng có thể phát sinh ra các chất độc hại như CH4, H2S,… gây ngộ độc.
Phân chuồng
Phân chuồng là loại phân được ủ theo phương pháp truyền thống từ nước tiểu động vật, phân chăn nuôi như phân gia cầm, gia súc…
Phân chuồng chứa các chất dinh dưỡng khoáng đa lượng, trung và vi lượng rất tốt cây trồng. Nó làm tăng độ phì nhiêu cho đất, làm đất trở nên tơi xốp, ổn định kết cấu đất tạo điều kiện cho bộ rễ phát triển, hạn chế xói mòn, hạn hán.
Vì được ủ truyền thống nên nếu xử lý không cẩn thận sẽ tăng nguy cơ nhiễm bệnh cho cây trồng bởi loại phân này thường chứa mầm mống các bào tử nấm bệnh, vi khuẩn, virut, nhộng kén côn trùng…
Phân rác
Phân rác là loại phân có khả năng chống hạn cho cây, hạn chế xói mòn, giúp tăng độ tơi xốp và ổn định kết cấu đất do được ủ bằng rơm, rạ, thân cây, lá cây từ sản xuất nông nghiệp,….
Nhìn chung, phân hữu cơ truyền thống cho hiệu quả chậm, hàm lượng dinh dưỡng thấp, phức tạp trong khâu chế biến, mất nhiều thời gian, tốn diện tích trong khâu ủ, bảo quản….
Phân hữu cơ nông nghiệp
Nếu phân hữu cơ truyền thống được chế biến bằng các phương pháp ủ thì phân hữu cơ nông nghiệp lại được tạo ra từ việc sử dụng quy trình công nghiệp, các tiến bộ khoa học để chế biến. Do đó, chúng có chất lượng cao hơn, đem lại hiệu quả hơn, khắc phục các nhược điểm như của phân hữu cơ truyền thống.
Phân hữu cơ nông nghiệp được chia thành các loại sau:
Phân vi sinh
Phân vi sinh là loại phân chứa thành phần có chứa một hay nhiều loại vi sinh vật hữu ích ở nhiều nhóm: vi sinh vật ký sinh, vi sinh vật cố định đạm, vi sinh vật phân giải chất hữu cơ, vi sinh vật đối kháng, vi sinh vật phân hủy xenlulo,… Nhờ đó, nó giúp thúc đẩy sự phát triển của hệ vi sinh vật đất, phân giải các chất cây trồng khó hấp thu thành dạng dễ hấp thu cho cây trồng. Nó đồng thời tổng hợp một số chất dinh dưỡng cho cây trồng chủ yếu là đạm (N), giúp khống chế các mầm bệnh tồn tại trong đất, nâng cao hiệu quả sử dung hấp thu phân bón.
Phân hữu cơ sinh học
Phân hữu cơ là loại phân được chế biến bằng cách pha trộn, xử lý lên men các nguyên liệu hữu cơ cộng với một hoặc nhiều loại vi sinh vật có lợi để nâng cao và cân bằng hàm lượng các chất dinh dưỡng quan trọng cho cây trồng.
Phân hữu cơ sinh học giúp cải tạo các đặc tính hóa – sinh – lý của đất, ngăn chặn rửa trôi các chất dinh dưỡng, phân giải độc tố trong đất và ngăn chặn xói mòn đất. Nó cung cấp các vi sinh vật phân giải các chất cây trồng khó hấp thu thành dễ hấp thu. Loại phân này cũng cung cấp các chất kháng sinh tự nhiên giúp tăng sức đề kháng cho cây trồng với sâu bệnh giúp cây phát triển khỏe mạnh mà an toàn với con người và không gây hại đến hệ sinh vật đất.
Phân hữu cơ khoáng
Phân hữu cơ khoáng là sản phẩm phân bón phân hữu cơ, được phối trộn thêm các nguyên tố khoáng vô cơ gồm N,P,K. Phân có chứa ít trên 15% thành phần là các chất hữu cơ, từ 8-18% tổng số các chất vô cơ (N+P+K). Loại phân này chứa hàm lượng dinh dưỡng cao song có chứa nguyên tố khoáng vô cơ nên bón phân lâu ngày sẽ không tốt cho đất và hệ vi sinh vật đất.
Trên đây là các loại phân hữu cơ, hi vọng giúp bà con có thêm kiến thức trong canh tác nông nghiệp.
