Cỏ San nước (Paspalum distichum L.), còn được gọi là cỏ Chỉ nước, là một loài thực vật thuộc họ Hòa bản (Poaceae), nổi tiếng với khả năng thích nghi mạnh mẽ với các môi trường ẩm ướt và ngập nước.
Đặc điểm Hình thái và Sinh học
Cỏ San nước là một loài cỏ đa niên (lâu năm), có đặc điểm sinh thái giúp chúng tồn tại bền bỉ và lây lan rộng:
- Dạng sống: Là loài cỏ thân bò lan mạnh mẽ trên mặt đất, thường bò dài và phát triển rễ tại các đốt, giúp cây bám chặt và lan rộng thành các đám lớn.
- Thân và Rễ: Thân phân cành mạnh, gốc nằm sát mặt đất, có khả năng hình thành căn hành (thân rễ). Thân rễ này là một cơ quan sinh sản vô tính quan trọng, giúp cây khó bị diệt trừ và tái sinh mạnh mẽ, ngay cả sau khi bị cắt bỏ phần thân trên. Rễ thường là rễ chùm, ăn nông.
- Lá: Thuộc nhóm cỏ lá hẹp (một lá mầm).
- Sinh sản:
- Sinh sản vô tính: Rất mạnh mẽ thông qua thân bò và căn hành. Đây là phương thức lây lan chủ yếu và hiệu quả nhất của chúng.
- Sinh sản hữu tính: Bằng hạt. Cây ra hoa kết hạt để duy trì nòi giống, hạt có thể tồn tại lâu trong đất và là nguồn lây lan cho vụ sau.
Môi trường sống (Phân bố)
Cỏ San nước có khả năng thích nghi cao với điều kiện đất đai và nguồn nước khác nhau, thường mọc ở những nơi ẩm ướt, ngập nước:
- Khu vực đặc trưng: Thường thấy trong các khu vực ruộng lúa nước (nhất là ở xung quanh bờ và trên bờ), đất trồng rẫy, đất vườn rau, và những nơi ẩm thấp, ngập nước nói chung.
- Đất đai: Cỏ San nước phù hợp với hầu hết các loại đất trồng (phạm vi pH rộng từ 5,5 đến 8), nhưng phát triển tốt ngay cả trên đất pha cát hoặc cát san lấp nhờ khả năng chịu úng tốt và khả năng thích nghi với điều kiện thoát nước kém.
- Khả năng chịu đựng:
- Chịu úng: Cỏ San nước có khả năng chịu úng tốt hơn nhiều loại cỏ khác.
- Chịu mặn và phèn: Nhiều dòng cỏ Paspalum (bao gồm một số dạng của P. distichum hoặc các loài liên quan gần) còn có khả năng chịu mặn, chịu phèn rất tốt, cho phép chúng sinh trưởng tốt ngay cả khi sử dụng các nguồn nước tưới nhiễm mặn hoặc nước lợ, thích hợp cho các khu vực ven biển hoặc đất bị nhiễm mặn.
- Ánh sáng: Là loài ưa nắng nhiều, yêu cầu ánh nắng chiếu trực tiếp để phát triển mạnh, nhưng vẫn có thể sinh trưởng được trong điều kiện bóng râm vừa phải.
Vai trò trong hệ sinh thái
Mặc dù có khả năng thích nghi tốt, Cỏ San nước thường bị xem là một loài cỏ dại gây hại trong nông nghiệp, đặc biệt là đối với cây lúa:
- Cạnh tranh: Cỏ San nước có khả năng sinh trưởng rất mạnh, chúng cạnh tranh trực tiếp ánh sáng, nước và chất dinh dưỡng với cây trồng (nhất là cây lúa), làm giảm năng suất và phẩm chất cây trồng.
- Khó diệt trừ: Do khả năng sinh sản vô tính mạnh mẽ bằng thân bò và thân rễ, Cỏ San nước là một loại cỏ dại khó diệt trừ hoàn toàn.
