Mía là cây trồng có giá trị kinh tế cao, dễ trồng, không kén đất. Tuy nhiên để năng suất, hiệu quả cây trồng tốt việc chăm sóc đúng yêu cầu kỹ thuật theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây mía là điều vô cùng cần thiết.
Quá trình sinh trưởng của cây mía thường là 1 năm ở vùng nhiệt đới. Và 2 năm ở các vùng có khí hậu đặc biệt. Quá trình sinh trưởng của cây mía được chia làm 5 giai đoạn:
1. Giai đoạn cây mía nảy mầm
Quá trình nảy mầm là quá trình chuyển biến từ trạng thái ngủ của nốt rễ, mầm sang trạng thái hoạt động của cây con và rễ non, sinh sôi thêm nhiều thân mía mới.Tính từ khi đặt hom trồng cho tới lúc mầm mía nảy thành cây con.
Điều kiện thích hợp: Nhiệt độ không khí tối thiểu 13 độ C, tối đa 35 – 36 độ C, thích hợp nhất 26 – 33 độ C; độ ẩm đất 70%.
2. Giai đoạn cây mía con
Bắt đầu từ khi cây có lá thật thứ nhất cho tới khi phần lớn số cây trong ruộng có 5 lá thật. Rễ cây bắt đầu phát triển khi cây con có 2 lá thật. Như vậy, ở giai đoạn đầu mía sống dựa vào phần rễ hom, dần dần về sau khi rễ cây đã phát triển thì nhiệm vụ cung cấp dinh dưỡng chủ yếu là do rễ cây đảm nhiệm.
Trong giai đoạn sinh trưởng cây mía con cần chú ý đẩy mạnh sự phát triển của lá thật để cây có thể quang hợp tích lũy chất dinh dưỡng. Đồng thời phải làm cho rễ hom phát triển tốt. Đặc tính giống và các yếu tố ngoại cảnh như nhiệt độ, độ ẩm, đất, kỹ thuật canh tác,… cùng là yếu tố quyết định tới sự sinh trưởng của mía giai đoạn này.
3. Giai đoạn cây mía nhảy bụi
Khi cây mía có 6 – 7 lá thật thì bắt đầu đẻ nhánh. Khoảng 10 lá thật mía đẻ rộ, sau đó giảm dần. Nhánh do những mầm ở phần gốc của cây mía nằm ở dưới mặt đất nảy mầm thành. Từ thân mẹ đẻ ra nhánh cấp 1 (cũng có thể gọi cây mẹ là nhánh cấp 1 vì mía trồng bằng hom), nhánh cấp 1 đẻ ra nhánh cấp 2… và cứ tiếp tục như vậy thành một bụi mía.
Để đạt hiệu quả trồng mía cao, các biện pháp kỹ thuật ở giai đoạn này phải tập trung vào các khâu: làm đất, trồng, bón phân, tưới nước, vun xới, xáo cỏ,… Mục đích làm giảm tối đa số nhánh vô hiệu, tăng sự đồng đều của cây để tăng năng suất, chất lượng.
4. Giai đoạn cây mía vươn lóng
Trong điều kiện bình thường, 4 tháng sau khi trồng quá trình đẻ nhánh hoàn thành. Rễ phát triển, mầm vươn cao. Phiến lá, bẹ lá dài ra theo sau là lóng mía cũng dài ra. Thời kỳ vươn cao bắt đầu từ khi mía có lóng tới khi ngừng sinh trưởng.
Mía trồng vụ xuân tháng 2, 3 có thời gian vươn mạnh trong 4 tháng: 7, 8, 9, 10. Mía trồng vụ thu tháng 9 có thời gian vươn lóng kéo dài trong 7 tháng, vươn mạnh trong 4 tháng: 5, 6, 7, 8. Điều kiện thích hợp: Nhiệt độ 25 – 35 độ C; độ ẩm đất 60 – 80%.
5. Giai đoạn mía chín (công nghiệp và trổ cờ)
Lượng đường saccaro tích lũy trong thân tăng dần theo tuổi cây. Khi đạt mức tối đa, tùy giống và điều kiện thời tiết, lượng đường này có thể giữ lại khoảng 15 ngày đến 2 tháng. Sau đó bắt đầu giảm dần do bị hô hấp hoặc tái sinh trở lại, thường gọi là mía quá lứa hoặc quá chín.
Mía chín công nghiệp
Thường từ tháng 11 trở đi, mía tích lũy đường lần lượt từ lóng dưới lên lóng trên. Khi độ đường các lóng ở phần thân ngọn tương đương với phần thân gốc là chín công nghiệp. Thu hoạch khi mía có độ chín nguyên liệu, là lúc độ đường thấp hơn chín công nghiệp, nhưng đạt trị số cho phép sử dụng mía để ép đường.
Điều kiện thích hợp: Nhiệt độ khoảng 14 – 25 độ C; độ ẩm đất thấp hơn trong thời kỳ sinh trưởng. Bón đạm và tưới nước muộn gần lúc thu hoạch ảnh hưởng xấu đến chất lượng mía.
Mía trổ cờ
Trổ cờ là thời kỳ chín sinh vật học của cây mía, thường không trùng với thời kỳ chín công nghiệp và có ảnh hưởng không tốt đến chất lượng nguyên liệu.
Điều kiện thích hợp: Nhiệt độ dưới 15 – 26 độ C; độ ẩm đất 70%. Ở miền Nam mía trổ cờ vào tháng 10, miền Bắc tháng 12. Khi mía trổ cờ, thân ngừng sinh trưởng, tỷ lệ đường giảm, tỷ lệ xơ tăng.
Với mỗi giai đoạn sinh trưởng và phát triển, cây mía lại có yêu cầu nhiệt độ, độ ẩm, phân bón,… khác nhau. Chính vì thế bà con nên sát sao thăm đồng, chăm bón để điều chỉnh, cân đối thích hợp giúp cây phát triển tốt, đạt năng suất cao.
