Do một số nguyên nhân như canh tác không hợp lý như độc canh, lạm dụng phân bón hữu cơ hoặc do tác động của thiên nhiên khiến đất bị xói mòn, bạc màu, nghèo dinh dưỡng. Đất bạc màu khiến cây trồng phát triển kém, còi cọc, dễ sâu bệnh, năng suất suy giảm. Vi sinh vật có lợi trong đất giảm, hệ sinh thái đất bị suy thoái nghiêm trọng.
Để cải tạo đất bạc màu, bà con có thể kết hợp các giải pháp sau:
1. Biện pháp làm đất:
- Hạn chế xới xáo:Đất bạc màu thường khô và cứng, nên hạn chế xới xáo để tránh mất nước do bốc hơi, đặc biệt là trong mùa khô hạn. Chỉ nên kết hợp xới xáo khi làm cỏ, bón phân, tưới nước
- Cày xới sau mỗi vụ: Cày xới sau mỗi vụ canh tác giúp tăng cường độ thông thoáng của đất, cải thiện cấu trúc đất.
- Lên luống hợp lý: Nếu đất trồng lúa, bà con không nên xếp ải dễ làm đất mất thêm nước; với đất trồng màu thì nên lên luống cao kết hợp tưới nước theo rãnh.
2. Che phủ đất:
Việc che phủ đất sẽ giúp hạn chế bốc hơi nước, giữ ẩm cho đất, chống gió rét, hạn chế cỏ dại và giữ ấm cho cây trồng. Bà con có thể thực hiện che phủ đất bằng cách:
- Che phủ bằng thảm thực vật: Trồng các loại cây bụi thấp hoặc cỏ dại để che phủ đất giúp giữ ẩm, điều hoà nhiệt độ đất, ngăn chặn xói mòn và cải thiện cấu trúc đất.
- Sử dụng vật liệu hữu cơ: Dùng rơm rạ, cỏ khô, lá khô hoặc màng che phủ chuyên dụng.
3. Thuỷ lợi:
- Tưới tiêu hợp lý:Tưới nước và tiêu nước hợp lý giúp duy trì độ ẩm thích hợp cho đất và cây trồng.
- Xây dựng hệ thống thuỷ lợi:Xây dựng các hệ thống tưới tiêu để đảm bảo cung cấp đủ nước cho đất và cây trồng.
4. Biện pháp hữu cơ:
- Bón phân xanh:Trồng các loại cây phân xanh như đậu xanh, đậu đen, muồng vàng để cung cấp dinh dưỡng cho đất.
- Bón phân hữu cơ: Sử dụng các loại phân hữu cơ như phân bò, phân trâu, phân ủ từ rác để tăng cường độ mùn và dinh dưỡng trong đất.
- Phân vi sinh: Bổ sung vi sinh vật có lợi như Chaetomium, Actinomycetes, Rhodopseudomonas giúp cải thiện cấu trúc đất và tăng cường dinh dưỡng.
- Bón vôi khử phèn: Bón vôi giúp trung hòa độ chua của đất, khử phèn, và cải thiện cấu trúc đất.
5. Đa dạng hóa cây trồng:
- Luân canh cây trồng: Trồng xen kẽ các loại cây khác nhau giúp cải thiện độ màu mỡ của đất, giảm sâu bệnh hại.
- Trồng cây họ đậu: Cây họ đậu có khả năng cố định đạm tự nhiên trong không khí, cung cấp đạm cho cây trồng và cải thiện chất lượng đất, cho đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng hơn.
6. Các biện pháp khác:
- Cho đất nghỉ ngơi: Sau mỗi vụ thu hoạch, bà con cần cho đất nghỉ ngơi và phơi nắng để cải thiện độ thông thoáng và tiêu diệt mầm bệnh.
- Sử dụng phân trùn quế: Phân trùn quế là loại phân hữu cơ giàu dinh dưỡng, giúp cải thiện đất và tăng cường sự phát triển của cây trồng.
