Sau khi gieo cấy, cây lúa non phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các loài cỏ dại. Đây là thời điểm các hạt cỏ trong đất bắt đầu nảy mầm và phát triển mạnh mẽ, tranh giành dinh dưỡng, nước và ánh sáng với cây lúa. Việc nhận biết và quản lý các loài cỏ này là yếu tố quan trọng để đảm bảo năng suất vụ mùa.
Dưới đây là đặc điểm của các loài cỏ chính thường xuất hiện trong giai đoạn lúa mới gieo cấy:
Cỏ lồng vực (Echinochloa crus-galli)
Cỏ lồng vực, còn gọi là cỏ lúa, là một trong những loài cỏ phổ biến nhất trên đồng lúa.
- Đặc điểm: Thân cỏ mọc thẳng, cao từ 30-100 cm, lá hẹp, dài, không có lưỡi lá. Bông cỏ dạng chùy, hạt nhỏ, dễ phát tán.
- Tác hại: Cỏ lồng vực có tốc độ sinh trưởng nhanh, cạnh tranh mạnh với cây lúa về dinh dưỡng và ánh sáng. Hạt cỏ có thể tồn tại lâu trong đất, gây khó khăn cho việc kiểm soát.
Cỏ chác (Paspalum scrobiculatum)
Cỏ chác là loài cỏ dại phổ biến ở các vùng đất thấp, ngập nước.
- Đặc điểm: Thân cỏ mọc thành bụi, cao 20-60 cm, lá dài và hẹp, mép lá hơi nhám. Bông cỏ dạng chùy thưa, hạt nhỏ màu nâu.
- Tác hại: Loài cỏ này phát triển nhanh, tạo thành đám dày đặc, lấn át cây lúa non. Cỏ chác còn là nơi trú ẩn của một số loại côn trùng gây hại.
Cỏ lác (Leptochloa chinensis)
Cỏ lác là loài cỏ có sức sống mạnh, thích nghi tốt với môi trường ngập nước.
- Đặc điểm: Thân mảnh, cao 50-120 cm, lá dài, mảnh, bông cỏ dạng chùy phân nhánh. Hạt cỏ nhỏ, dễ phát tán theo nước.
- Tác hại: Cỏ lác cạnh tranh ánh sáng và dinh dưỡng với cây lúa, đồng thời có thể làm giảm chất lượng đất do rễ tiết ra các chất hóa học.
Cỏ đuôi phụng (Leptochloa chinensis)
Đây là loại cỏ một lá mầm, có thân cao mảnh, lá dài và hẹp. Cỏ đuôi phụng mọc nhanh, dễ lấn át lúa non, đặc biệt khi lúa chưa bén rễ hoặc yếu sức.
Rau mương (Monochoria vaginalis)
Là loại cỏ thân thảo sống trong nước, lá rộng, có hoa màu tím đặc trưng. Rau mương không chỉ cạnh tranh ánh sáng mà còn làm dày đặc tầng tán, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp và phát triển của cây lúa.
Việc nhận diện đúng và kịp thời các loài cỏ dại ngay từ khi lúa mới gieo cấy là điều rất quan trọng để có biện pháp phòng trừ hiệu quả. Bà con nông dân cần kết hợp giữa làm đất kỹ, giữ mực nước hợp lý và sử dụng thuốc trừ cỏ phù hợp để hạn chế tác động xấu từ cỏ dại, tạo điều kiện cho lúa phát triển khỏe mạnh, năng suất cao.
