Biện pháp canh tác là gì?

Các kỹ thuật trong biện pháp canh tác nhằm cải thiện điều kiện sinh thái theo hướng có lợi cho sự sinh trưởng của cây lương thực để đạt năng suất cao, hạn chế được sự phát triển của sâu bệnh và tăng khả năng đền bù của cây trồng đối với các mất mát do sâu bệnh hoặc tác nhân khác gây ra.

Ưu điểm của biện pháp này là chi phí thấp, dễ áp dụng trong sản xuất, không gây ảnh hưởng đến môi trường và phát huy được hiệu quả ngay từ đầu. Đây là biện pháp chủ lực của các nhà Nông nghiệp Hữu cơ trong xu hướng bảo tồn sự đa dạng sinh học của nền nông nghiệp sinh thái bền vững

Làm đất sớm và vệ sinh đồng ruộng

Nguyên lý của biện pháp này là cắt đứt được vòng chu chuyển của sâu bệnh từ vụ này sang vụ khác và hạn chế nguồn sâu bệnh tích luỹ, lây lan ngay từ đầu vụ.

Khi làm đất sớm và vệ sinh đồng ruộng, xử lý tàn dư cây trồng sau mỗi vụ gieo trồng có thể diệt được nhiều sâu non và nhộng sâu đục thân lúa sống trong rạ và gốc rạ, diệt sâu keo hại ngô…; đồng thời làm mất nơi trú ngụ và nguồn thức ăn của rầy nâu, rầy xanh… là những môi giới truyền các bệnh siêu vi trùng nguy hiểm cho lúa như bệnh vàng lụi, bệnh lúa lùn xoăn lá và bệnh hại mạ.

Luân canh

Nguyên lý của biện pháp này là cắt đứt mối quan hệ chuyên tính giữa các sinh vật gây hại và cây chủ của chúng, hạn chế sự phát triển của các loại gây hại.

Luân canh lương thực với các cây trồng khác tránh được nguồn bệnh tích luỹ trên cây lương thực từ vụ này sang vụ khác.

Ngoài ra việc luân canh giữa cây lương thực và cây trồng khác ví dụ như: Lúa-màu-lúa hoặc màu-lúa-màu hoặc lúa-cá, ngô-đậu hoặc lạc)… là phương thức canh tác có lợi để phòng trừ sâu bệnh, cải thiện độ màu mơ cho đất trồng

Thời vụ gieo trồng thích hợp

Thời vụ gieo trồng thích hợp đảm bảo cho cây lương thực sinh trưởng, phát triển tốt, đạt được năng suất cao, tránh được rủi ro về thời tiết. Việc xác định thời vụ thích hợp còn phải dựa vào đặc điểm phát sinh gây hại của các loài sâu bệnh quan trọng, đảm bảo cho lcây lương thực tránh được các đợt cao điểm của dịch bệnh.

Sử dụng hạt giống khoẻ, giống chống chịu sâu bệnh, giống ngắn ngày

• Hạt giống khoẻ, sạch bệnh giúp cho cây lương thực phát triển thuận lợi
• Sử dụng giống chống chịu giảm sử dụng thuốc hoá học phòng trừ sâu bệnh; giảm ô nhiễm môi trường, bảo vệ được thiên địch; giữ được cân bằng hệ sinh thái nông nghiệp.
• Ngày nay bằng kỹ thuật hiện đại người ta đã tạo ra được những giống kháng sâu bệnh giúp nông dân tiết kiệm được chi phí phòng trừ rất lớn.

Ví dụ: Nếu dùng giống lúa ngắn ngày với thời gian sinh trưởng khoảng 100- 110 ngày, trồng trong vụ sớm có thể tránh được sâu đục thân, sâu cắn gié. Giống lúa cực ngắn với thời gian sinh trưởng 80-90 ngày cũng là biện pháp phòng trừ rầy nâu hiệu quả, vì rầy nâu không kịp tích luỹ số lượng đủ gây hại nặng trên những giống cực ngắn ngày; Đối với vùng thường hay bị sâu đụng thân cây ngô phá hại thì sử dụng các giống có gen chống chịu.

Gieo trồng với mật độ hợp lý

Mỗi giống cây lương thực đều có một mật độ khoảng cách hợp lý để đạt năng suất cao. Mật độ này phụ thuộc vào độ phì của đất, khả năng đẻ nhánh của giống và điều kiện thời tiết. Mật độ cây trồng liên quan chặt chẽ đến dinh dưỡng đất, tiểu khí hậu đồng ruộng và tình hình sâu bệnh hại. Gieo trồng thưa dễ bị cỏ dại lấn át nhưng gieo trồng dày quá lại tạo môi trường thuận lợi (nơi cư trú, ẩm độ …) cho sâu bệnh phát triển.

Ví dụ: Trên ruộng lúa gieo quá dầy thường khép hàng sớm, gây nên ẩm độ cao, tạo điều kiện cho rầy nâu và bệnh khô vằn phát sinh phá hại mạnh vào cuối vụ…

Sử dụng phân bón hợp lý

Bón nhiều phân hoặc bón không hợp lý sẽ làm cây phát triển không bình thường và dễ bị sâu bệnh phá hại. Trên ruộng cây lương thực bón nhiều phân, đặc biệt là phân đạm thì thân lá phát triển mạnh, hấp dẫn các loại sâu cuốn lá, sâu keo,… gây hại và thường các bệnh đốm lá, khô vằn, phá hại mạnh. Bón phân không cân đối hoặc không đúng giai đoạn sinh trưởng của cây trồng, đặc biệt cũng gây ra những hiện tượng tương tự.

Mỗi loại cây lương thực, mỗi giai đoạn phát triển yêu cầu tỷ lệ NPK khác nhau, cần bón đúng và đủ loại phân cho cây lương thực theo quy trình kỹ thuật sản xuất.

Phân hữu cơ và các loại phân vi lượng có tác dụng giúp cây sinh trưởng khỏe, tăng tính chống chịu sâu bệnh hại. Lân và phân hữu cơ nên bón lót vì là loại khó tiêu. Kali nên chia bón hai lần vào giai đoạn đẻ nhánh và hình thành hạt,… để giúp cứng cây và chống chịu sâu bệnh và là nguồn vận chuyển dinh dưỡng nuôi hạt, làm hạt,… chắc và sáng hơn, nên năng suất cao hơn.

Chế độ tưới nước

Các loại cây lương thực, mỗi giai đoạn sinh trưởng khác nhau thì nhu cầu nước khác nhau. Khi lượng nước tưới cho cây vừa đủ nghĩa là cây vẫn có thể sinh trưởng, phát triển bình thường đồng thời tiết kiệm được nguồn nước sách cho tự nhiên.

Cây lúa cần áp dụng tưới khô xen kẽ hợp lý để tạo điều kiện phát huy tác dụng của phân bón, hạn chế đẻ nhánh vô hiệu …., tiết kiệm nước và khống chế sự phát triển của một số đối tượng sâu bệnh gây hại.